مقدمات کلیدی 3
جمعه, ۲۵ دی ۱۳۹۴، ۰۵:۲۲ ب.ظ
امروز قراره آخرین سری از پست های مقدمات کلیدی رو با با هم یاد بگیریم و به اتمام برسونیم .... 
بحث کلیدی و فوق العاده مهم امروز ، در مورد جامد و مشتق بودن کلماته ؛ یعنی یک اسم از نظر حروف سادست یا این که ریشه داره.
قبل از ورود به بحث اینو بگم که این درسنامه ای که امروز قراره یاد بگیریم ، جزء کاربردی ترین قواعد عربیه ؛ یعنی اگر درسنامه امروز رو یاد بگیرید ، توی زندگیتون به شدت میتونید ازش استفاده بکنید . برای خود من بارها اتفاق افتاده که معنی یک کلمه ای رو نمی دونستم ولی با استفاده از وزن کلمات و انواع مشتقات به راحتی تونستم به معنی اون کلمه پی ببرم. به همین خاطر ، درس امروز رو با جون و دل بخونید ؛ اگر خواستید درسنامه امروز رو همراهتون داشته باشید ، براتون لینک دانلود گذاشته شده ؛ می تونید PDF درسنامه رو دانلود کنید.
اسم ها ( دقت کنید نوشته اسم ها ، نه فعل ها ؛ بحث فعل ها جداست ؛ بعدا دربارش صحبت می کنیم ) در عربی با توجه به وزنشون به دو دسته کلی تقسیم میشن : 1-جامد 2-مشتق
1) جامد
اسمی که از کلمه ی دیگری گرفته نشده باشه ، جامده. مثل : بَیت ، اَسَد ، عِنَب
جامد دو نوع است :
ب - جامد غیر مصدری ---> اسمی که نمیشه از اون مشتق ساخت. یعنی هیچ ریشه ای در اون ها وجود نداره. مثلا : قلم ، امّ ، جدار
2) مشتق
مشتق اسمیه که داری ریشه است و بر یک ذات و معنای وصفی دلالت می کنه. مثلا : عالم ، مقدور ، کذّاب
مشتق بر 8 قسمه که توضیحشون رو در زیر میاریم ؛
1 - اسم فاعل : به معنای کننده کار. اسم فاعل یا از فعل های ثلاثی مجرد ساخته میشه یا از فعل های ثلاثی مزید.
اسم فاعل از ثلاثی مجرد ---> بر وزن «فاعل» ساخته میشه.
مثال : اسم فاعل از یَخلُقُ = خالِق , اسم فاعل از یَقتُلُ = قاتِل
اسم فاعل از ثلاثی مزید ---> جایگزین کردن « مـُ » به جای حرف اول فعل مضارع + کسره دادن به حرف یکی مونده به آخر.
مثال : اسم فاعل از یُدَرّسُ = مُدَرِّس , اسم فاعل از یَستَکبرُ = مُستَکبِر
2 - اسم مفعول : کسی یا چیزی که کاری روی آن انجام شده. اسم مفعول یا از فعل های ثلاثی مجرد ساخته میشه یا از فعل های ثلاثی مزید.
اسم مفعول از ثلاثی مجرد ---> بر وزن «مفعول» ساخته میشه.
مثال : اسم مفعول از یَکتُبُ = مَکتوب , اسم مفعول از یَعبُدُ = معبود
اسم مفعول از ثلاثی مزید ---> جایگزین کردن « مـُ » به جای حرف اول فعل مضارع + فتحه دادن به حرف یکی مونده به آخر
مثال : اسم مفعول از یُقَدّرُ = مُقَدَّر , اسم مفعول از یَستَضعِفُ = مُستضعَف
نکته !
برای ساختن اسم فاعل و اسم مفعول در حالت ثلاثی مزید ، از اولین صیغه فعل مضارع استفاده میشه.
3 و 4 - اسم زمان و مکان : به یک زمان یا مکانی اشاره میکنه. اسم زمان و مکان یا از فعل های ثلاثی مجرد ساخته میشه یا از فعل های ثلاثی مزید. البته از ثلاثی مجرد بیش تر کاربرد داره.
اسم زمان و مکان از ثلاثی مجرد ---> بر وزن مَفعِل و مَفعَل
مثال : مَغرِب(محل یا زمان غروب) , مَشهَد(محل یا زمان شهادت) , مَسجِد(محل یا زمان سجده)
اسم زمان و مکان از ثلاثی مزید ---> دقیقا مانند فرمول اسم مفعول از فعل ثلاثی مزید
مثال : مستخرج (زمان یا مکان استخراج) , مجتمع (زمان یا مکان جمع شدن)
نکته!
پس اسم مفعول از ثلاثی مزید هم معنای اسم مفعول میده ، هم معنای اسم زمان و مکان
مستخرج : خارج شده ، محل استخراج ، زمان استخراج
5 - اسم تفضیل : اسمی که بر برتری چیزی یا کسی دلالت میکنه. اسم تفضیل یا از فعل های ثلاثی مجرد ساخته میشه یا از فعل های ثلاثی مزید.
اسم تفضیل از ثلاثی مجرد ---> مذکر بر وزن «أفعَل» ؛ مؤنث بر وزن «فُعلی» ( بخوانید فُعلا )
مثال : اسم تفضیل از یَعلَمُ : یَحسِنُ = أحسَن و حُسنی (نیکو تر) , اسم تفضیل از یعظم : أعظَم و عُظمی (بزرگ تر)
اسم تفضیل از ثلاثی مزید ---> أشَدُّ + مصدر (و رنگ ها و عیب ها)
مثال : اسم تفضیل از یجتهد = أشَدُّ اِجتهاداً (کوشا تر) ,
اسم تفضیل از حماقه = أشَدُّ حماقةً (احمق تر) ,
اسم تفضیل از بیاض = أشدّ بیاضاً (سفید تر)
6 - صفت مشبهه : بیانگر وجود یک صفت ثابت در کسی یا چیزی. صفت مشبهه بر وزن های زیر می آید.
فَعیل ---> شریف ، عجیب ، حکیم
فَعول ---> قَطور ، فَکور ، وَدود
فَعِل ---> خَشِن ، فَرِح ، کَسِل
فَعل---> صَعب ، سَهل ، عَبد
فَعلان ---> عَطشان ، رحمان ، کَسلان
نکته !
7 - اسم مبالغه : اسمی که بر کثرت یک چیزی دلالت داره. اسم مبالغه بر وزن های زیر میاد.
فَعیل ---> قَدیر ، عَلیم ، رَحیم
فَعول ---> صَبور ، غَفور ، حَسود
فَعِل ---> فَهِم ، اَمِن
فَعّال و فَعّالة ---> غفّار ، کذّاب ، علّامة
نکته !
اسم مبالغه ، علاوه بر وزن های بالا که پرکاربردترین وزن های اسم مبالغه اند ، وزن های دیگری هم داره مثل : فُعّول (قُدّوس) ، فَعّیل (قدّیس) ، فیعول (قیّوم) ، مِفعیل (مسکین)
نکته بسیار مهم !!!
سؤال : کلمه «خدوم» ، اسم مبالغه است یا صفت مشبهه ؟
جواب : ابتدا از «خَدَم» اسم فاعل می سازیم --> خادم ؛ خادم و خدوم هر دو ، هم معنی هستند ؛ پس خدوم ، اسم مبالغه است و به معنی «بسیار خدمت گزار» است.
8 - اسم آلت : اسمی که بر ابزار و وسیله انجام کاری دلالت می کنه و فقط بر 3 وزن میاد.
مِفعَل ---> مِقبَض (دستگیره)
مِفعَلة ---> مِطرَقَة (چکش)
مِفعال ---> مِفتاح (کلید)
دانلود PDF
حجم: 274 کیلوبایت
بحث کلیدی و فوق العاده مهم امروز ، در مورد جامد و مشتق بودن کلماته ؛ یعنی یک اسم از نظر حروف سادست یا این که ریشه داره.
قبل از ورود به بحث اینو بگم که این درسنامه ای که امروز قراره یاد بگیریم ، جزء کاربردی ترین قواعد عربیه ؛ یعنی اگر درسنامه امروز رو یاد بگیرید ، توی زندگیتون به شدت میتونید ازش استفاده بکنید . برای خود من بارها اتفاق افتاده که معنی یک کلمه ای رو نمی دونستم ولی با استفاده از وزن کلمات و انواع مشتقات به راحتی تونستم به معنی اون کلمه پی ببرم. به همین خاطر ، درس امروز رو با جون و دل بخونید ؛ اگر خواستید درسنامه امروز رو همراهتون داشته باشید ، براتون لینک دانلود گذاشته شده ؛ می تونید PDF درسنامه رو دانلود کنید.
1) جامد
اسمی که از کلمه ی دیگری گرفته نشده باشه ، جامده. مثل : بَیت ، اَسَد ، عِنَب
جامد دو نوع است :
الف - جامد مصدری ---> اسمی که میشه از اون مشتق ساخت. یعنی به عبارت دیگه ، یه ریشه ای توی این اسم ها وجود داره که از طریق اون ریشه و حروف اصلی ، می تونیم مشتق بسازیم. مثلا : علم ، کتاب ، تحکیم
( الآن برای مثال با علم که جامد مصدریه ، میشه این مشتق ها رو ساخت : معلّم ، علامة ، علیم و .... )ب - جامد غیر مصدری ---> اسمی که نمیشه از اون مشتق ساخت. یعنی هیچ ریشه ای در اون ها وجود نداره. مثلا : قلم ، امّ ، جدار
2) مشتق
مشتق اسمیه که داری ریشه است و بر یک ذات و معنای وصفی دلالت می کنه. مثلا : عالم ، مقدور ، کذّاب
مشتق بر 8 قسمه که توضیحشون رو در زیر میاریم ؛
1 - اسم فاعل : به معنای کننده کار. اسم فاعل یا از فعل های ثلاثی مجرد ساخته میشه یا از فعل های ثلاثی مزید.
اسم فاعل از ثلاثی مجرد ---> بر وزن «فاعل» ساخته میشه.
مثال : اسم فاعل از یَخلُقُ = خالِق , اسم فاعل از یَقتُلُ = قاتِل
اسم فاعل از ثلاثی مزید ---> جایگزین کردن « مـُ » به جای حرف اول فعل مضارع + کسره دادن به حرف یکی مونده به آخر.
مثال : اسم فاعل از یُدَرّسُ = مُدَرِّس , اسم فاعل از یَستَکبرُ = مُستَکبِر
----------------------------------------------------------------
2 - اسم مفعول : کسی یا چیزی که کاری روی آن انجام شده. اسم مفعول یا از فعل های ثلاثی مجرد ساخته میشه یا از فعل های ثلاثی مزید.
اسم مفعول از ثلاثی مجرد ---> بر وزن «مفعول» ساخته میشه.
مثال : اسم مفعول از یَکتُبُ = مَکتوب , اسم مفعول از یَعبُدُ = معبود
اسم مفعول از ثلاثی مزید ---> جایگزین کردن « مـُ » به جای حرف اول فعل مضارع + فتحه دادن به حرف یکی مونده به آخر
مثال : اسم مفعول از یُقَدّرُ = مُقَدَّر , اسم مفعول از یَستَضعِفُ = مُستضعَف
نکته !
برای ساختن اسم فاعل و اسم مفعول در حالت ثلاثی مزید ، از اولین صیغه فعل مضارع استفاده میشه.
----------------------------------------------------------------
3 و 4 - اسم زمان و مکان : به یک زمان یا مکانی اشاره میکنه. اسم زمان و مکان یا از فعل های ثلاثی مجرد ساخته میشه یا از فعل های ثلاثی مزید. البته از ثلاثی مجرد بیش تر کاربرد داره.
اسم زمان و مکان از ثلاثی مجرد ---> بر وزن مَفعِل و مَفعَل
مثال : مَغرِب(محل یا زمان غروب) , مَشهَد(محل یا زمان شهادت) , مَسجِد(محل یا زمان سجده)
اسم زمان و مکان از ثلاثی مزید ---> دقیقا مانند فرمول اسم مفعول از فعل ثلاثی مزید
مثال : مستخرج (زمان یا مکان استخراج) , مجتمع (زمان یا مکان جمع شدن)
نکته!
پس اسم مفعول از ثلاثی مزید هم معنای اسم مفعول میده ، هم معنای اسم زمان و مکان
مستخرج : خارج شده ، محل استخراج ، زمان استخراج
----------------------------------------------------------------
5 - اسم تفضیل : اسمی که بر برتری چیزی یا کسی دلالت میکنه. اسم تفضیل یا از فعل های ثلاثی مجرد ساخته میشه یا از فعل های ثلاثی مزید.
اسم تفضیل از ثلاثی مجرد ---> مذکر بر وزن «أفعَل» ؛ مؤنث بر وزن «فُعلی» ( بخوانید فُعلا )
مثال : اسم تفضیل از یَعلَمُ : یَحسِنُ = أحسَن و حُسنی (نیکو تر) , اسم تفضیل از یعظم : أعظَم و عُظمی (بزرگ تر)
اسم تفضیل از ثلاثی مزید ---> أشَدُّ + مصدر (و رنگ ها و عیب ها)
مثال : اسم تفضیل از یجتهد = أشَدُّ اِجتهاداً (کوشا تر) ,
اسم تفضیل از حماقه = أشَدُّ حماقةً (احمق تر) ,
اسم تفضیل از بیاض = أشدّ بیاضاً (سفید تر)
----------------------------------------------------------------
6 - صفت مشبهه : بیانگر وجود یک صفت ثابت در کسی یا چیزی. صفت مشبهه بر وزن های زیر می آید.
فَعیل ---> شریف ، عجیب ، حکیم
فَعول ---> قَطور ، فَکور ، وَدود
فَعِل ---> خَشِن ، فَرِح ، کَسِل
فَعل---> صَعب ، سَهل ، عَبد
فَعلان ---> عَطشان ، رحمان ، کَسلان
نکته !
وزن های بالا پرکاربردترین وزن های صفت مشبهه هستند ؛ البته صفت مشبهه فقط در وزن های بالا خلاصه نمیشه ؛ صفت مشبهه وزن های دیگری هم داره مثلاً : فُعلان (عریان) ، فُعال (شجاع) ، فَعَل (حَسَن) ، فَیعِل (سَیِّد)
----------------------------------------------------------------
7 - اسم مبالغه : اسمی که بر کثرت یک چیزی دلالت داره. اسم مبالغه بر وزن های زیر میاد.
فَعیل ---> قَدیر ، عَلیم ، رَحیم
فَعول ---> صَبور ، غَفور ، حَسود
فَعِل ---> فَهِم ، اَمِن
فَعّال و فَعّالة ---> غفّار ، کذّاب ، علّامة
نکته !
اسم مبالغه ، علاوه بر وزن های بالا که پرکاربردترین وزن های اسم مبالغه اند ، وزن های دیگری هم داره مثل : فُعّول (قُدّوس) ، فَعّیل (قدّیس) ، فیعول (قیّوم) ، مِفعیل (مسکین)
نکته بسیار مهم !!!
همون طور که در بالا دیدید ، اسم مبالغه و صفت مشبهه ، در 3 تا وزن با هم مشترکند ؛ چگونه میشه نوع مشتق کلمه ای رو که بر این وزن هاست ، تشخیص داد ؟ یعنی از کجا بفهمیم این کلمه ، صفت مشبهه است یا اسم مبالغه ؟
برای این کار ، از اون کلمه یک اسم فاعل از ثلاثی مجرد می سازیم ؛ اگر اسم فاعل ساخته شده با کلمه اول هم معنی بود ، میشه اسم مبالغه ؛ ولی اگر هم معنی نبودند ، اون کلمه میشه صفت مشبهه.سؤال : کلمه «خدوم» ، اسم مبالغه است یا صفت مشبهه ؟
جواب : ابتدا از «خَدَم» اسم فاعل می سازیم --> خادم ؛ خادم و خدوم هر دو ، هم معنی هستند ؛ پس خدوم ، اسم مبالغه است و به معنی «بسیار خدمت گزار» است.
----------------------------------------------------------------
8 - اسم آلت : اسمی که بر ابزار و وسیله انجام کاری دلالت می کنه و فقط بر 3 وزن میاد.
مِفعَل ---> مِقبَض (دستگیره)
مِفعَلة ---> مِطرَقَة (چکش)
مِفعال ---> مِفتاح (کلید)
دانلود PDF حجم: 274 کیلوبایت
*** تقدیم به همه شما دوستای خوبم که شایسته بهترینید ***
